İçindekiler
- 1 Doğru Web Sunucusunu Seçmek Neden Bu Kadar Önemli?
- 2 Apache, Nginx ve LiteSpeed’i Kısaca Tanıyalım
- 3 Mimari Farklar: İş Parçacığı, Olay Döngüsü ve LSAPI
- 4 WordPress ve WooCommerce Performansı
- 5 Kaynak Kullanımı ve Ölçeklenebilirlik
- 6 Güvenlik, .htaccess ve Yönetim Kolaylığı
- 7 Farklı Senaryolar İçin Apache / Nginx / LiteSpeed Önerileri
- 8 DCHost Tarafında Bu Seçenekleri Nasıl Konumlandırıyoruz?
- 9 Sonuç ve Yol Haritası
Doğru Web Sunucusunu Seçmek Neden Bu Kadar Önemli?
WordPress veya WooCommerce projeniz büyüdükçe, yavaş açılan sayfalar, sepet adımında takılan kullanıcılar ve kampanya dönemlerinde CPU’yu %100’e vuran sunucular konuşulmaya başlar. Biz DCHost tarafında gerek paylaşımlı hosting, gerek VPS ve dedicated sunucu ortamlarında en çok şunu görüyoruz: Aynı donanımda, sadece web sunucusunu (Apache, Nginx, LiteSpeed) ve önbellek stratejisini değiştirerek 2-3 kat performans artışı elde etmek mümkün.
Google’ın Core Web Vitals metrikleri, TTFB (Time To First Byte) ve ilk boyalı içerik süresi doğrudan web sunucunuzun mimarisiyle ilgilidir. Yani “hangi hosting paketini aldığınız” kadar, o pakette hangi web sunucusunun nasıl yapılandırıldığı da belirleyici hale gelir. Bu yüzden bu yazıda, özellikle WordPress ve WooCommerce projeleri için Apache mi, Nginx mi, LiteSpeed mi? sorusuna, sahada gördüğümüz senaryolar üzerinden cevap vereceğiz.
Eğer Core Web Vitals tarafında daha derine inmek isterseniz, sunucu konfigürasyonlarının etkisini detaylı anlattığımız Core Web Vitals ve hosting altyapısı rehberimize ve sıkıştırma ayarlarını örnek konfigürasyonlarla paylaştığımız Brotli ve Gzip sıkıştırma ayarları makalemize de göz atmanızı öneririz.
Apache, Nginx ve LiteSpeed’i Kısaca Tanıyalım
Apache: Esneklik ve Uyumluluk Klasiği
Apache, uzun yıllardır Linux hosting dünyasının varsayılan web sunucusu. En büyük avantajı, .htaccess desteği sayesinde her dizinde yerel kurallar tanımlayabilmeniz ve yüzlerce eklenti/paketle tam uyumluluk sunması. Paylaşımlı hosting panellerinde (cPanel, DirectAdmin, Plesk vb.) çok yaygın olduğu için, WordPress kurulumlarının önemli bir kısmı hâlâ Apache üzerinde çalışıyor.
Avantajları kısaca:
- .htaccess ile site bazlı yönlendirme, güvenlik ve cache kurallarını kolayca yönetebilme
- mod_php, PHP-FPM vb. farklı PHP çalıştırma yöntemleri için yaygın destek
- mod_security ile WAF entegrasyonunun olgunlaşmış olması
Dezavantaj tarafında ise özellikle yüksek eşzamanlı bağlantı sayılarında (örneğin yoğun WooCommerce kampanyaları) daha yüksek RAM tüketimi ve proses/thread bazlı mimari nedeniyle Nginx ve LiteSpeed’e göre geride kalabiliyor.
Nginx: Olay Tabanlı Mimarisiyle Hafif ve Hızlı
Nginx, olay tabanlı (event-driven) mimarisiyle tanınan, çok hafif ve yüksek eşzamanlı bağlantılarda dahi kaynak tüketimini düşük tutabilen bir web sunucusu. Özellikle statik içerik dağıtımı (CSS, JS, görseller) ve reverse proxy rolünde olağanüstü güçlü.
Öne çıkan yanları:
- Event-driven mimari sayesinde binlerce eşzamanlı bağlantıda düşük RAM kullanımı
- Reverse proxy ve load balancer rolünde esneklik
- Nginx FastCGI cache ve mikro önbellekleme ile PHP tabanlı siteleri ciddi şekilde hızlandırabilme
Dezavantaj olarak, .htaccess desteği yoktur; tüm kurallar ana konfigürasyon dosyalarından yönetilir. Bu da özellikle ajans/çoklu site senaryolarında ilk etapta yönetim alışkanlığı gerektirir.
LiteSpeed: WordPress ve WooCommerce Odaklı Modern Yaklaşım
LiteSpeed, Apache uyumluluğunu koruyup, alt tarafta daha modern bir mimari sunan ticari bir web sunucusu. Özellikle WordPress ve WooCommerce için geliştirilen LiteSpeed Cache eklentisi ile sunucu taraflı tam sayfa önbellekleme ve HTTP/3 desteği sayesinde son yıllarda ciddi popülerlik kazandı.
Avantajları:
- Apache ile uyumlu yapı ve .htaccess desteği (çoğu kuralı doğrudan çalıştırır)
- LSAPI sayesinde PHP ile çok verimli iletişim
- LiteSpeed Cache ile panelden uğraşmadan gelişmiş tam sayfa cache, ESI, object cache vb.
- HTTP/2 ve HTTP/3 (QUIC) desteğiyle özellikle mobil kullanıcılar için daha düşük gecikme
Eksileri arasında lisans maliyeti sayılabilir; ancak doğru projelerde bu maliyet genellikle daha düşük donanım ihtiyacı ve daha iyi dönüşüm oranı ile rahatlıkla geri kazanılıyor. Bu dengeyi nasıl kurabileceğinizi Nginx mi LiteSpeed mi? WooCommerce’de HTTP/3 ve tam sayfa önbellek karşılaştırmasını yaptığımız makalede detaylı anlattık.
Mimari Farklar: İş Parçacığı, Olay Döngüsü ve LSAPI
Performans farklarının önemli bölümü, bu üç web sunucusunun istekleri nasıl işlediğiyle ilgilidir. Bunu kabaca üç başlıkta özetleyebiliriz.
Apache: Process/Thread Tabanlı Yaklaşım
Apache, MPM (Multi-Processing Module) modülleriyle çalışır (prefork, worker, event). Örneğin prefork MPM her bağlantı için ayrı bir proses kullanırken, worker/event thread ve event karışımı bir yapı sunar. Özellikle eski alışkanlıkla yapılandırılmış prefork + mod_php kombinasyonunda:
- Her bağlantı ayrı proses tuttuğu için RAM tüketimi artar
- Yoğun trafik altında proses sayısı hızla patlayabilir
- PHP çökmesi, tüm prosesleri etkileyebilir
Modern kurulumlarda Apache genellikle event MPM + PHP-FPM ile daha verimli kullanılır; ama yine de Nginx’in event-driven mimarisine göre daha ağır kalma eğilimindedir.
Nginx: Tam Olarak Event-Driven
Nginx’te her bağlantı için ayrı proses/thread yaratılmaz. Ana proses, worker prosesler ve bunların yönettiği socket bağlantılarından oluşan bir yapı vardır. Bu sayede:
- 10 istekle 1000 istek arasında RAM tüketimi lineer değil, çok daha yavaş artar
- Statik dosyalar neredeyse CPU tüketmeden servis edilir
- PHP, ayrı bir PHP-FPM havuzu üzerinden konuşulduğu için, web sunucusu ve PHP süreçleri daha net ayrışır
Bu mimari, özellikle yüksek eşzamanlı istek alan WooCommerce mağazalarında ve haber sitelerinde büyük avantaj sağlar. Nginx’in PHP-FPM ile birlikte nasıl ayarlanması gerektiğini adım adım anlattığımız PHP-FPM ayarları rehberimiz bu noktada işinize yarayacaktır.
LiteSpeed: LSAPI ile PHP’ye Özel Optimizasyon
LiteSpeed’in en güçlü yönlerinden biri, PHP ile konuşmak için geliştirdiği LSAPI arayüzüdür. LSAPI, PHP-FPM’e benzer ama LiteSpeed ile daha sıkı entegre çalışır; süreç yönetimi ve süreçlerin sağlıklı tutulması tarafında ciddi optimizasyonlar içerir.
Bu yapı sayesinde:
- PHP istekleri daha az bağlam değişimi (context switch) ile çalıştırılır
- Özellikle WooCommerce gibi ağır sorgulu sayfalarda TTFB daha stabil kalır
- PHP süreçlerinin çökmesi durumunda, LiteSpeed tarafı bunu hızla tespit edip yeniden ayağa kaldırabilir
Sonuç olarak, aynı donanımda Apache > Nginx > LiteSpeed şeklinde bir performans sıralaması genellikle gözlenir; ama bu her zaman kurulum ve önbellek stratejisine bağlıdır.
WordPress ve WooCommerce Performansı
Statik İçerik, Dinamik İçerik ve TTFB
WordPress sitelerinde iki ana içerik tipi vardır:
- Statik içerik: CSS, JS, görseller, fontlar
- Dinamik içerik: PHP ile üretilen HTML (ürün sayfaları, sepet, ödeme, kullanıcı hesabı)
Statik içerikte Nginx ve LiteSpeed neredeyse başa baş ve çok hızlıdır. Apache de doğru ayarlarla gayet iyi performans verir ancak ağır trafik altında CPU ve RAM tüketimi daha hızlı artabilir.
Dinamik içerikte ise tablo biraz daha karmaşıktır:
- Apache: PHP-FPM ile birlikte kullanıldığında kabul edilebilir performans, ancak çok yüksek eşzamanlı oturumda CPU/RAM yükü daha fazla
- Nginx: PHP-FPM + FastCGI cache ile birlikte kullanıldığında son derece hızlı ve kaynak dostu
- LiteSpeed: LSAPI + LiteSpeed Cache ile WooCommerce tarafında TTFB ve cevap süresinde çoğu zaman en iyi sonuç
Önbellekleme: Tam Sayfa Cache ve Mikro Önbellek
WordPress performansında en kritik konu, web sunucusundan önce önbellek stratejisidir. DCHost altyapısında en çok kullandığımız üç yaklaşım:
- LiteSpeed Cache (LiteSpeed): Sunucu taraflı tam sayfa cache + ESI ile WooCommerce sepet/hesap gibi dinamik blokları ayrı tutabilme
- FastCGI Cache (Nginx): PHP çıktılarını diske veya RAM’e cache’leyip, sonraki ziyaretçilere doğrudan bu çıktıyı sunma
- Uygulama seviyesinde cache (Apache/Nginx): WP Rocket, W3TC, Cache Enabler vb. eklentiler + Object cache (Redis/Memcached)
Bu yaklaşımları nasıl konumlandırmanız gerektiğini, konfigürasyon örnekleriyle birlikte WordPress’te tam sayfa önbellekleme rehberimizde ayrıntılı işledik.
Ekstra bir katman olarak, özellikle Nginx’te mikro önbellekleme (1–5 saniyelik cache) kullanmak, kampanya anlarında WooCommerce’in üzerindeki PHP/MySQL yükünü dramatik şekilde azaltır. Mikro cache kullanımını Nginx tarafında nasıl kurabileceğinizi Nginx mikro önbellekleme rehberimizde pratik örneklerle anlattık.
Object Cache: Redis/Memcached ile Veritabanı Yükünü Azaltmak
WordPress ve özellikle WooCommerce sitelerde, ürün filtreleri, sepet hesaplamaları ve kullanıcıya özel içerikler yoğun veritabanı sorgularına sebep olur. Burada Object Cache (Redis veya Memcached) kullanmak, seçtiğiniz web sunucusundan bağımsız olarak performansınızı katlar.
Hangi sunucuyu seçerseniz seçin, Redis veya Memcached ile nesne önbelleği kurmanızı şiddetle tavsiye ediyoruz. Bu konuda adım adım kurulum ve karşılaştırma için WordPress ve WooCommerce için Redis mi Memcached mi? başlıklı rehberimiz iyi bir başlangıç olacaktır.
Kaynak Kullanımı ve Ölçeklenebilirlik
Aynı donanımda farklı web sunucularını denediğinizde, CPU ve RAM tarafında anlamlı farklar görürsünüz. DCHost müşterilerinde sıkça karşılaştığımız tipik tabloyu şöyle özetleyebiliriz:
- 2 vCPU / 4 GB RAM seviyesinde küçük/orta ölçekli WordPress siteleri: Apache, Nginx veya LiteSpeed hepsi makul; ancak doğru cache ile fark açılır
- 4–8 vCPU / 8–16 GB RAM seviyesinde WooCommerce mağazaları: Nginx + FastCGI cache veya LiteSpeed + LSCache daha öngörülebilir ve stabil
- 10k+ eşzamanlı oturum hedefleyen büyük projeler: Nginx veya LiteSpeed genellikle daha az kaynak ile daha yüksek throughput verir
Önemli bir nokta: Web sunucusu seçimi tek başına yeterli değil. MySQL/MariaDB ayarları, PHP-FPM havuzu, disk tipi (NVMe vs SATA SSD) ve network gecikmesi de bir o kadar kritik. Bu konuları bir arada ele aldığımız WordPress için sunucu tarafı optimizasyon rehberimiz ile WooCommerce kapasite planlama rehberini birlikte okumanızı öneririz.
VPS veya dedicated sunucuda bu ayarları kimin yapacağı da ayrı bir karar noktası. Yönetilen/yönetilmeyen sunucu farkını netleştirmek için Managed VPS mi Unmanaged VPS mi? yazımız faydalı olacaktır.
Güvenlik, .htaccess ve Yönetim Kolaylığı
.htaccess Kullanımı: Ajanslar için Konfor Alanı
.htaccess, özellikle ajans ve freelancer dünyasında bir alışkanlık. Küçük bir kural eklemek için SSH ile sunucuya girmeden, FTP veya panel dosya yöneticisiyle .htaccess’e satır ekleyip işi çözmek cazip geliyor.
- Apache: .htaccess özgürce kullanılabilir; ancak her istek için bu dosyaların okunması küçük de olsa bir ek yük getirir
- LiteSpeed: Büyük oranda Apache ile uyumlu .htaccess desteği sunar, geçişi kolaylaştırır
- Nginx: .htaccess desteği yoktur; yönlendirme ve güvenlik kuralları ana konfigürasyon dosyalarından yönetilir
Performans açısından bakıldığında, Nginx’in .htaccess kullanmaması aslında bir avantaj; her istekte dosya okuyup parse etmek zorunda kalmaz. Fakat alışkanlık gereği, konfigürasyonu merkezileştirmek ilk aşamada biraz daha DevOps disiplini ister.
WAF, Güvenlik Başlıkları ve Ek Katmanlar
Güvenlik tarafında web sunucusu seçiminden bağımsız olarak WAF (Web Application Firewall), rate limiting, HTTP güvenlik başlıkları ve fail2ban gibi mekanizmalar şart. Örneğin:
- Apache ve LiteSpeed ile ModSecurity kullanarak OWASP CRS tabanlı bir WAF konumlandırabilirsiniz
- Nginx’te ise hem ModSecurity entegrasyonu, hem de Nginx’in kendi rate limiting yetenekleri oldukça güçlüdür
Güvenlik başlıklarını (HSTS, CSP, X-Frame-Options vb.) doğru kurmak ve WAF’ı yanlış pozitif üretmeyecek şekilde ayarlamak için HTTP güvenlik başlıkları rehberimizi ve ModSecurity ve OWASP CRS ile WAF ayarlarını anlattığımız yazımızı inceleyebilirsiniz.
Farklı Senaryolar İçin Apache / Nginx / LiteSpeed Önerileri
1) Küçük Trafikli WordPress Blogları
Yeni açılmış, günlük 500–2000 tekil ziyaretçi alan bir WordPress blogu için genellikle büyük bir mimari tasarıma gerek yoktur. Bu seviyede:
- Paylaşımlı hosting üzerinde Apache veya LiteSpeed, hafif bir cache eklentisiyle gayet yeterli olur
- VPS düşünüyorsanız, Apache + PHP-FPM veya Nginx + PHP-FPM kombinasyonları işinizi görür
.htaccess’e alışkınsanız Apache veya LiteSpeed sizi daha az zorlar. Trafiğiniz arttıkça Nginx veya LiteSpeed tarafına geçiş düşünebilirsiniz; ancak ilk günden çok agresif bir yapı kurmak şart değil.
2) Orta Ölçekli Kurumsal WordPress Siteleri
Kurumsal web siteleri, blog + ürün/katalog sayfaları, birkaç dil ve entegrasyonlarla genellikle günlük birkaç on bin ziyaretçi bandına gelir. Bu noktada:
- Apache: Doğru PHP-FPM ve OPcache ayarlarıyla hâlâ iş görebilir; ancak CPU pikleri ve RAM tüketimi daha yüksek olabilir
- Nginx: Statik içerik performansı, düşük RAM tüketimi ve reverse proxy kabiliyetleri nedeniyle çok güçlü bir aday
- LiteSpeed: Özellikle HTTP/3 ve tam sayfa cache eklentisiyle, içerik ağırlıklı kurumsal sitelerde de ciddi hız avantajı sağlar
Bu ölçekte genellikle VPS veya dedicated sunucu tercih ediyoruz ve çoğu zaman Nginx veya LiteSpeed öneriyoruz. Karar aşamasında sadece performansı değil, ekibinizin yönetim tecrübesini de göz önünde bulundurmak önemli.
3) Yoğun Trafikli WooCommerce Mağazaları
İşin en kritik kısmı burası. Sepet ve ödeme adımında 1 saniyelik yavaşlama bile dönüşüm oranınızı doğrudan etkiliyor. Kampanya dönemlerinde anlık binlerce kullanıcıyı kaldırmak için:
- Nginx + FastCGI Cache: Mikro önbellekleme ve doğru bypass kuralları ile çok güçlü bir kombinasyon. Özellikle API, static, admin ve frontend trafiğini ayrı lokasyon bloklarında yönetmek mümkün.
- LiteSpeed + LiteSpeed Cache: WooCommerce için çok olgun bir eklenti ekosistemi ve ESI desteği var. Kullanıcıya özel sepet/hesap blokları dışında kalan sayfalar tam sayfa cacheden gelir, TTFB oldukça düşer.
Apache de doğru reverse proxy kurgularıyla bu oyunun içinde olabilir; ancak tek başına Apache ile çok yoğun WooCommerce trafiğinde kaynak tüketimi genellikle daha yüksek olur. Bu ölçekte proje planlarken, sunucu kaynaklarını da hesaba katan bir yol haritası için yeni web sitesi için CPU, RAM ve trafik nasıl hesaplanır? rehberimizden faydalanabilirsiniz.
4) Ajanslar ve Freelancer’lar: Onlarca WordPress Sitesi
Bir ajans olarak tek VPS veya dedicated sunucu üzerinde 20+ WordPress sitesini barındırıyorsanız, önceliğiniz izolasyon, yönetim kolaylığı ve öngörülebilir kaynak kullanımı oluyor.
- .htaccess rahatlığı sizin için kritikse, LiteSpeed burada çok tatlı bir orta yol: Apache uyumluluğu + daha düşük kaynak tüketimi + LSCache ile hız
- SSH ve konfigürasyon yönetimi konusunda rahatsanız, Nginx + PHP-FPM + Redis üçlüsü, özellikle çoklu site ortamlarında çok stabil çalışıyor
Ajanslar için çoklu site mimarisi kurarken sadece web sunucusunu değil, DNS, SSL ve yedekleme stratejisini de birlikte düşünmek gerekiyor. Bu açıdan ajanslar için hosting mimarisi rehberimiz, panel ve web sunucusu tercihini yaparken size iyi bir çerçeve sunacaktır.
DCHost Tarafında Bu Seçenekleri Nasıl Konumlandırıyoruz?
DCHost olarak tek bir web sunucusuna “tek doğru” gözüyle bakmıyoruz. Farklı iş yükleri için farklı tercihler daha mantıklı olabiliyor:
- Giriş seviyesindeki WordPress sitelerinde, yönetim kolaylığını önceleyerek Apache veya LiteSpeed içeren paylaşımlı hosting planlarını konumlandırıyoruz
- Orta ve büyük ölçekli WordPress / WooCommerce projelerinde, genellikle Nginx veya LiteSpeed tabanlı VPS/dedicated çözümleri öneriyoruz
- Çok özel gereksinimlerde (reverse proxy, microservices, container tabanlı yapılar) Nginx’i çoğu zaman mimarinin önüne yerleştiriyoruz
Özetle, altyapı tarafında Apache, Nginx ve LiteSpeed’in hepsine hakim bir ekip olarak, sizin için en uygun kombinasyonu; trafik profili, bütçe, yönetim tecrübesi ve büyüme planınıza göre birlikte netleştiriyoruz.
Sonuç ve Yol Haritası
“Apache mi Nginx mi LiteSpeed mi?” sorusunun tek bir cevabı yok; ama WordPress ve WooCommerce için bazı net çizgiler çizebiliriz:
- Küçük siteler ve klasik paylaşımlı hosting ortamları: Apache veya LiteSpeed işinizi görecektir
- Orta ve büyük ölçekli WordPress: Nginx veya LiteSpeed, doğru cache stratejisi ile daha düşük kaynakla daha yüksek performans sunar
- Yoğun WooCommerce: Nginx + FastCGI cache veya LiteSpeed + LSCache ikilisinden biriyle yola çıkmak en mantıklı tercih
Seçiminizi yaparken sadece “en hızlı hangisi” sorusuna değil, ekibinizin yönetim alışkanlıklarına, bütçenize ve gelecekteki ölçeklenme planınıza da bakın. Eğer bu kararı tek başınıza vermek istemezseniz, DCHost olarak projelerinizi inceleyip doğru web sunucusu + doğru VPS/dedicated boyutlandırması konusunda birlikte bir yol haritası çıkarabiliriz.
Sonraki adım olarak, hem performans hem de ölçeklenebilirlik tarafında daha derine inmek isterseniz, şu makaleleri de okuma listenize ekleyin:
- WordPress için en iyi hosting seçimi: Paylaşımlı, yönetilen ve VPS karşılaştırması
- Paylaşımlı hosting’den VPS’e sorunsuz geçiş rehberi
İster yeni bir WordPress blogu, ister yoğun trafiğe hazırlanan bir WooCommerce mağazası kuruyor olun; web sunucusu tercihinizi bilinçli yaptığınızda, hem hız hem de maliyet tarafında farkı net şekilde hissedersiniz. Bu noktada DCHost ekibi olarak deneyimimizi yanınıza almanız, işinizi epey kolaylaştıracaktır.
